Almanca ve Türkçede Metin Türü Olarak Yazın Eleştirisi

Abstract

Bu kitap, Önsöz, Giriş, Almanca Özet, Kaynakça ve Ekler dışında yedi bölümden oluşmaktadır. Almanca ve Türkçede metin türü olarak yazın eleştirisini inceleyen bu çalışmanın amacını, “her iki dilde bu metin türünün özelliklerini metin çözümlemesine dayalı olarak karşılaştırmak ve elde edilen verileri yorumlamak” oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda kanıtlanmaya çalışılan sav ise şudur: “Almancada ve Türkçede yazın eleştirileri aynı bildirişimsel amaca hizmet ederler. Bu nedenle bir yandan dillerüstü-evrensel özellikler taşırken, diğer yandan içinde yer aldıkları toplumun geçirdiği tarihsel gelişmelerin etkisiyle kültürel farklılıklar da yansıtırlar”. Bu savı kanıtlayabilmek için 16 Türkçe, 20 tane de Almanca çağdaş eleştiri metni incelenmiştir. Türkçe eleştiriler Orhan Pamuk’un “Kara Kitap” adlı yapıtı üzerine, Almanca eleştiriler ise, Türkçeye de çevrilmiş olan, Sten Nadolny’nin “Selim oder Die Gabe der Rede” adlı romanı üzerinedir.

Kitabın kuramsal nitelikli 1., 2. ve 3. bölümlerinde yazın eleştirisinde karşılaşılan kavramlar, anlamları, tarihsel gelişimleri, yaklaşımlar ve metin türleri ele alınmakta, özellikle de uygulamalı bölüme hazırlık olarak metin türleri ve kültür ilişkisi üzerinde durulmakta ve metin inceleme ölçütleri belirlenmektedir. Kendi içinde 3 bölümden oluşan uygulama bölümünde ise metin çözümleme, değerlendirme ve karşılaştırma yöntemiyle ortaya çıkan sonuçlar arasında ortak ve benzer yönler saptanmıştır. Yapılan çözümleme ve karşılaştırmalardan elde edilen sonuçlar, Türkçe eleştiri yazılarının yetersiz olduğunu ileri süren görüşlerin doğru olmadığını ortaya koyduğu için de önem taşımaktadır. Bu araştırmayla ilk kez metindilbilimsel ölçütlerden yararlanılarak eleştiri metinleri çözümlenmiş ve kültürlerarası değerlendirmeye olanak sağlayan karşılaştırmalı bir çalışma ortaya konmuştur.