Beykoz’un Kırsal Mahalleleri

Abstract

Ülkemizde 2012 yılında kabul edilen 6360 Sayılı Kanunla Büyükşehir sisteminde idari, mali ve hizmet bakımından önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Büyükşehir belediye sınırı il mülki sınırı olan İstanbul'da bu kanunla il mülki sınırları içerisinde bulunan bütün köylerin tüzel kişiliği kaldırılarak, bağlı bulundukları ilçe belediyesine mahalle olarak katılmaları kabul edilmiştir. Böylece İstanbul’da belde ve köy idari yapılanması kalmamış; il idari sınırında büyükşehir modeline tam anlamıyla geçilmiştir. Bu düzenlemeler kapsamında ilde, il mülki idare alanı içinde kalan tüm yerleşim birimlerinin nüfusları kır - şehir ayrımı yapılmaksızın şehir nüfusu olarak değerlendirilmeye başlanmıştır. Bir ilin merkezinde büyükşehir belediye teşkilatının kurulması, ilin kapsadığı coğrafî mekânın tamamıyla şehirleşmiş olduğu anlamına gelmez, gelmemelidir. Kırsal alanlar, kırsal yerleşmeler ve buralarda yaşayan kırsal nüfus İstanbul gibi bir dünya metropolünün bile günümüzde var olan bir gerçeğidir. 6360 Sayılı Kanun ülkemizde kırsal alanları şehir yönetsel alanına dâhil ederek, çok geniş bir mekân ve nüfus kitlesini etkilemiştir. Bu kanunun kırsal alanlar ve buralarda yaşayanlar açısından kısa ve uzun vadede idari, sosyo-ekonomik ve mekânsal birçok etkisinin olacağı aşikârdır. İstanbul özelinde Beykoz, bu etkinin gerek mekânsal gerekse toplumsal anlamda en iyi gözlemlenebileceği birkaç ilçeden birisidir. Çünkü Beykoz geçmişten günümüze önemli bir kırsal nüfusa ev sahipliği yapan İstanbul’un ender ilçelerindendir. Kanun öncesi 2012 yılında İstanbul ili dâhilinde toplam nüfus içerisinde kırsal nüfusun payı %1 iken; bu oran Beykoz ilçesinde %11’dir. Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra nüfusu, resmî istatistiklerde bütünüyle şehirli nüfus olarak değerlendirilmiş olmasına rağmen esasında Beykoz hâlen önemli bir kırsal nüfusa ev sahipliği yapmaktadır. Bu araştırma Beykoz ilçesi dâhilinde yasal düzenlemelere bağlı olarak, şehir yönetsel alanı içerisine dâhil edilen ve köy tüzel kişilikleri kaldırılarak, mahalle durumuna getirilen köy yerleşmelerinde nüfus ve idari yapılanmanın gelişim seyrini ortaya koyarken, yeni idari düzenlemenin kırsal alandaki bir takım etkilerini avantaj ve dezavantajlar perspektifinden irdelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, araştırma kapsamda “kırsal mahalleler” olarak nitelendirdiğimiz eski köy yerleşmelerinin muhtarlarıyla görüşmeler yapılmış; anket, mülakat ve gözlem yoluyla doğrudan veriler elde edilmiştir. Ayrıca konuyla ilgili literatür, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) ve İçişleri Bakanlığı’ndan elde edilen ikincil veri kaynaklarından da yararlanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Büyükşehir Belediye Kanunu, Nüfus, Yönetim, İdari Coğrafya, İstanbul – Beykoz