Yurttaşlık ve Toplumsal Hareketler: Toplumsal Mücadeleler Bağlamında Gelişen ve Değişen Hakların Tarihsel Değerlendirmesi

Abstract

Bu çalışmada yurttaşlık kavramı, tarihsel bir perspektifle, toplumsal mücadeleler ve çatışmalar bağlamında ele alınmaktadır. Thomas Marshall’ın çerçevesini çizdiği haklar setinden hareketle, bir yandan hak taleplerinin değişimi ve gelişimi tarihsel süreç içerisinde değerlendirilmekte; bir yandan da Marshall’ın çizdiğiçerçevenin eksiklikleri ele alınmaktadır. Michael Mann’ın da belirttiği gibi yurttaşlık bir egemen sınıf stratejisidir ve bu durum yurttaşlığın yapısal sınırlılıklarına işaret etmektedir. Öte yandan, yurttaşlık öznel müdahalelerle gelişmeye açıktır. Bu iki olgu arasındaki ilişkinin yurttaşlık haklarının gelişimini belirlediğitezi çalışmanın merkezindeki tezdir. Dolayısıyla, yurttaşlığın paradoksal ve dinamik bir özünün olduğu, yurttaşlık tartışmalarında dikkate alınmalıdır. Çalışma bu ana fikir etrafında şekillenmektedir. Yurttaşlık statüsünün dayandığı formel eşitlik ile maddi eşitsizlikler arasındaki uzlaşmaz ilişki, toplumsal mücadele ve çatışmaları yurttaşlık literatürüne dahil etmemizi olanaklı kılmaktadır. Tarihsel akışı içerisinde yurttaşlık haklarında ilerlemelerin ve gerilemelerin yaşandığı dönemler olmuştur. Bu durum yurttaşlık olgusuna toplumsal mücadele perspektifindenbakmayı gerekli kılan bir gerçeklik olarak karşımıza çıkmaktadır.