ÜSTÜN ZEKÂLI KIZLARIN BİLİME YÖNELİK TUTUMLARI VE BİLİM İNSANI İMAJLARI

Abstract

Sputnik’in uzaya fırlatılması ile başlayan süreçte son 50 yılda, fen eğitimi, bilime

ve bilim insanlarına yönelik ilgi ve tutumlar, algılar çok büyük önem kazanmış ve

üzerinde çalışmalar yapılan konular haline gelmiştir. İlgi ve tutumlar küçük yaşlarda

gelişmeye başladığı için özellikle ilköğretim düzeyinde etkili fen eğitimi; bilime ve

bilim insanına yönelik algı ve tutumlar üzerine çalışmalar artış göstermiştir. İlköğretim

düzeyinde oluşmaya başlayan ilgi ve tutumların yaşam boyunca etkili olduğu

düşünüldüğünde, bilime ve bilim insanlarına yönelik ilginin ve algının öğrencinin

bilimsel yöntemi benimsemesine, düşünme ve yaşam tarzına ve hatta kariyer seçimine

olan etkisi yadsınamaz. Üstün zekâlı öğrenciler sahip oldukları potansiyelleri, fen

ve matematik alanlarına yönelik özel ilgileri de göz önüne alındığında bilimi bir

yaşam tarzı haline getirecek öncelikli bireyler olarak kabul edilmektedirler. Fakat

üstün kızların en az erkekler kadar fen ve matematik alanlarında başarılı olmalarına

rağmen bu alanlardaki kariyer temsiliyetlerinin erkeklere göre daha düşük olduğu

görülmektedir (Silverman, 1993; Summers, 2005). Bu araştırmanın amacı 7. ve 8. sınıf

üstün zekâlı kızların bilimsel tutumlarının ve bilim insanlarına yönelik imajlarının

incelenmesidir. Nicel (betimsel) ve Nitel (Bütüncül Tek Durum Deseni) araştırma

yöntemlerinin kullanıldığı araştırmaya 11 üstün zekâlı kız öğrenci katılmış ve verilerin

toplanması amacıyla Chambers (1983)’ın geliştirmiş olduğu Bir Bilim İnsanı

Çiz Testi (The Draw A-Scientist Test-DAST) ve Moore ve Foy’un (1997) geliştirmiş

olduğu Bilimsel Tutum Ölçeği (Scientific Attitude Inventory, SAI II) kullanılmıştır.

Üstün zekâlı kızların sahip olduğu bilimsel tutumlarının yüksek olması ile birlikte,

genel olarak daha önceki çalışmalara (Demirbaş, 2009; Kemaneci, 2012) paralel

olarak standart (laboratuvar önlüklü, gözlüklü, deney tüpleri, kimyasallarla çalışan,

yalnız ve iç mekanda çalışan vb.) bilim insanı imajına sahip olduğu ortaya çıkmıştır.

Diğer araştırmalardan farklı olarak üstün kız öğrencilerin özellikle gülümseyen kadın

bilim insanı çizdikleri ortaya çıkmıştır.