ÖZBEK TÜRKÇESİNDEKİ RUSÇA ALINTILARDAN TÜRETİLEN MESLEK ADLARI

Abstract

Kültürel etkileşimin doğal sonucu olarak diller arasında sözcük alışverişi olmaktadır. İslamiyet’in kabulü ile Türk dilleri üzerinde Arapça ve Farsça etkisi, Sovyet rejiminin Türk devletleri üzerinde uyguladığı dil politikaları neticesinde Rusça etkisi görülmüştür. Bu bağlamda dile birçok yabancı unsur girmiştir. Zaman içerisinde bu sözcükler girdikleri dile uyarlanarak Türkçeleştirilmiş ve daha sonraki süreçlerde oluşan Türk Lehçelerinde de Türkçe sözcükler gibi kullanılmıştır. Bu çalışmada özellikle Sovyet rejiminin dil politikaları neticesinde Özbek Türkçesine giren ve dile uyarlanarak dilin doğal bir unsuru olarak kullanılan Rusça veya Rusça üzerinden Özbek Türkçesine geçen Batı kökenli sözcüklerden türetilen meslek ve uğraş adları ele alınarak incelenmiştir. Bu bağlamda Rusça üzerinden geçen 138 kök ve gövdeden umumiyetle Türkçe yapım ekleri getirilerek türetilen 146 meslek ve uğraş adı tespit edilmiştir. Örneğin; biblioteka+chi ‘kütüphane+ci’, plakat+chi ‘afişçi, afiş ressamı’, skripka+chi ’kemancı’, vb.