Küçükçekmece Gölü (İstanbul) Sedimanı Gözenek Suyundan Besin Tuzu Salınımının İncelenmesi

Abstract

Küçükçekmece Gölü (İstanbul) Sedimanı Gözenek Suyundan Besin Tuzu Salınımının İncelenmesi

Cenk Gürevin, Meriç Albay

İstanbul Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi, Ordu Cad. No: 200, 34130 Laleli, İstanbul

cgurevin@istanbul.edu.tr , cenk.gurevin@gmail.com

Amaç: Biyolojik çeşitliliğin korunması ve doğal zenginliklerin sürdürülebilirliğinin sağlanması dünyamızın geleceği açısından çok önemlidir. Giderek azalan veya kirletilen su kaynakları canlı yaşamını tehdit altına almaktadır. Küçükçekmece Gölü ve Havzası da bu açıdan olumsuz etkilenmektedir. Oysaki Küçükçekmece Gölü, çeşitli amaçlar için su temin edilmiş yüzeysel bir su kaynağı, uluslararası öneme sahip bir sulak alan, çok sayıda su kuşu için barınma ve beslenme kaynağı, biyolojik çeşitlilik açısından zengin bir lagün gölüdür. (Akyapı, 2005). Ancak bölgede gelişen sanayileşme, altyapısız yerleşimler, kontrolsüz atık su deşarjları, gölü büyük ölçüde etkilemektedir. Endüstriyel ve evsel atık suların arıtılmadan göle ya da gölü besleyen derelere deşarjları sonucu, göldeki kirlilik yükü sürekli olarak artmaktadır. Kirleticiler sadece su kütlesinde değil gölün sediman yapısında da birikerek, gölün sürdürülebilirliğini olumsuz yönde etkilemektedirler.

Bu çalışmanın amacı Küçükçekmece Gölü Sedimanı gözenek suyunda bulunan serbest haldeki besin elementlerinin ve sediman üstü suya olan salınımınlarının tespiti ve bu sonuçların istatistiki olarak değerlendirilmesidir.

Materyal ve Yöntemler: Örnekler Ekim 2006 – Şubat 2008 tarihleri arasında 4 istasyondan aylık olarak kor yardımı ile alındı. Gözenek suyu temini için çamur örnekleri arazi ortamında 0-2 cm, 2-5 cm, 5-10 cm ve 10-15 cm’lik katmanlara ayrılıp torbalara kondu ve buz kutusunda laboratuvara getirildi. Laboratuvarda santrifüj yardımı ile gözenek suyu çıkartıldı. pH ve redoks potansiyeli hemen ölçüldü. GF/C filtreden süzülen örnekler besin tuzu analizleri için kullanıldı. Sedimandan yapılan salınımın tespiti için laboratuvara getirilen kor örneğinden sediman üstünden 1 cm, 5cm ve 10 cm’den göl suyu ve saf su konduktan 4 saat ve 12 saat sonra örnekler alındı, süzüldü ve besin tuzu analizi için ölçüldü. Salınım Aller ve Benninger (1981) ile göre hesaplandı.

İstasyonların ve besin elementlerinin birbirleri ile ilişkileri ve farkları ANOVA ve Korelasyon analizine göre değerlendirildi.

Bulgular: Gözenek suyundan elde edilen verilere göre ortalama Toplam Azot (TN) değeri 102,52 mg l-1, ortalama Toplam Fosfor (TP) değeri ise 2,63 mg l-1 olarak ölçüldü.

Sediman kolonunun tamamı ile istasyonlar arasında ki fark incelendiğinde pH, redoks potansiyeli ve nitrit azotu değerlerinde istasyonlar arasında fark görülmezken nitrat azotu, toplam azot, orto fosfat, toplam fosfor ve toplam karbon değerlerinde 1. istasyon ile 2, 3 ve 4. istasyonlar arasında kuvvetli farklılıklar olduğu görüldü (ρ<0.05).

Kor örneklerinde gölden elde edilen sediman üstü su verilere göre ortalama Toplam Azot (TN) değeri 28,46 mg l-1, ortalama Toplam Fosfor (TP) değeri ise 3,15 mg l-1 olarak tespit edildi. Laboratuvarda yapılan çalışmada ise TN için ortalama değer 12,77 mg l-1, ortalama TP değeri ise 1,18 mg l-1 olarak ölçüldü. Bu sonuçlara göre göl ortamında derin istasyonda ölçülen değerler ile kıyı istasyonları arasında besin tuzları arasında önemli farklılıklar olduğu, laboratuvar ortamında elde edilen sonuçlar arasında ise genelde böyle bir farkın olmadığı görüldü (ρ<0,05).

Sonuç ve Tartışma: Elde edilen bu değerler sonucunda göl sedimanında son derece önemli miktarda besin tuzu yükü olduğu, yapılan salınım hesapları ile göle önemli miktarda besin tuzunun salındığı hesaplanmıştır. Gölün derin ve oksijensiz istasyonunda, gerek sedimandan ayrılıp gözenek suyuna geçen besin tuzu miktarı gerekse besin tuzu salınımı diğer sığ istasyonlara göre yüksek bulunmuştur. Bu sonuçlar dışarıdan hiçbir besin tuzu girdisi olmasa dahi tek başına göl sedimanının Küçükçekmece Gölü’nde görülen aşırı alg çoğalmaları için önemli bir kaynak olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler: Küçükçekmece Gölü, Sediman, Gözenek Suyu, Besin Tuzu salınımı