"Mesih Annelik": Sosyal Medyada İnşa Edilen Annelik Kimliğinin Söylem Analizi

Abstract

Eleştirel Söylemsel Analiz yönteminin kullanıldığı bu çalışma, Türkiye’de sosyal medya bağlamında annelik kimliğinin kadınlar tarafından inşasını, söylemsel kaynaklar olan açıklayıcı repertuarlar ve özne konumları ile ele almayı amaçlamıştır. Bunun için ilk olarak Facebook ve Instagram kanallarında yer alan fenomen anne profilleri ve annelik gruplarında paylaşılan gönderiler ve bu gönderilere gelen takipçi yorumları incelenmiştir. İkinci olarak birbirinden farklı özelliklere sahip 5 anne ile yarı yapılandırılmış mülakat yapılmıştır. Sosyal medya incelemesi sonucunda “bireysel annelik”, “kadın-erkek eşitsizliği üzerinden annelik”, “yeterince fedakârlık” ve “yetersizlik” olmak üzere 4 açıklayıcı repertuar elde edilmiştir. Özne konumları olarak da fenomen anneler için “duyurucu, öğretici, aydınlatıcı, yol gösterici, nasihat edici ve rol model olarak alınabilecek kişi” konumları tespit edilmiştir. Fenomen annelerin takipçileri için ise “fenomen annenin öğreticiliği, yol göstericiliği ve rol modelliğini kabul edenler ve kabul etmeyenler” şeklinde özne konumları tespit edilmiştir. Mülakat yapılan katılımcı annelerin konuşmalarında ise “öngörülemeyen annelik”, “denge kurma olarak annelik” ve “bireysel değişim olarak annelik” olmak üzere 3 açıklayıcı repertuar tespit edilmiştir. Belirlenen özne konumları ise “zahmet çeken kişi” konumu ve “olması gerekeni olan kişi” konumu şeklindedir. Görüşmelerde tespit edilen annelik kimliğinin inşasında kullanılan açıklayıcı repertuarların, sosyal medya bağlamında kullanılan açıklayıcı repertuarlarla benzeştiği ve farklılaştığı noktaların olduğu görülmüştür. Her iki bağlamda kullanılan özne konumlarının ise farklılaşmadığı belirlenmiştir. Sonuçlar, Türkiye'de feminizm, annelik üzerine yapılan önceki çalışmalar ve sosyal medyada benlik sunumu bağlamında tartışılmıştır.