GELENEKSEL TÜRK MÜZİĞİ’NE ÖZGÜ ÇALGILARIN ORGANOLOJİK GELİŞİMİ

Abstract

Organoloji, çalgıları inceleyen bir bilim dalıdır. Türk Müziği çalışmalarıyla ilgili organolojik anlamda basılmış bilimsel nitelikte kaynak oldukça azdır. Bu çalışmanın amacı, Geleneksel Türk Müziği’ne özgü çalgılarla ilgili literatürde yapılmış çalışmalar incelenerek, bu çalgıların organolojik anlamda gelişimini ortaya koymaktır. Bu araştırmada, kaynak tarama ve bilir kişilerle görüşme tekniği kullanılarak bazı çıkarımlara varılmıştır. Buna göre, Türkiye’de yapılan çalışmaların Batı’daki organolojik çalışmalardan oldukça farklı bir seyir izlediği görülmüştür. Organoloji biliminin ortaya çıkışını 17. yüzyıl olarak ele almak mümkündür. Ancak Geleneksel Türk Müziği’nde bu konudaki bilimsel anlamda ciddi çalışmalar, 20. yüzyıl itibariyle ele alınmaya başlanmıştır. Türkiye’de bu dönem literatürüne girmiş organolojik çalışmaların, genellikle konservatuvar ve TRT radyoları gibi kurumlar tarafından gerçekleştirilen derleme çalışmaları sonucunda kaleme alındığı görülmektedir. Bu çalışmalar her ne kadar çalgıları tanıtmak maksadıyla kapsamlı yazılmasalar da çalgılar hakkında bilgi veren ilk çalışmalardır. Çalgılarla ilgili bilimsel anlamda bu geç başlanan çalışmalar nedeniyle, kayda alınamayan Geleneksel Türk Müziği’nde pek çok çalgı, günümüzde farklı sebeplerin de yanı sıra, kullanımdan düşmüş, hatta pek çoğu unutulmuştur. Sonuç olarak, bu kayıpların yaşanmaması için Türkiye’de, ulusal çalgı müzesi kurulması, çalgı ansiklopedisi, bibliyografya, sempozyum, kongre, konser gibi akademik çalışmaların yapılması konusunda önerilerde bulunulmuştur.