An Ottaman Historian: 'Uthman Fütuhi and His Work 'Ajâib al-Meharib ve Ghra'ib al-Mearik

Abstract

Bu çalışma, kimliği pek de bilinmeyen bir Osmanlı tarihçisi Osmân Fütûhî ve onun eserleri –özellikle de Yemen seferi hakkında kaleme aldığı kroniği– hakkındadır. Müellifin iki eser kaleme aldığı bilinmektedir. Bunlar arasında bulunan ‘Acâ'ibü’l-Mehârib ve Garâ'ibü’l-Me‘ârikbaşlıklı eseri Yemen seferi (1569-1571) üzerinedir. Yazar, Zeydî isyanını bastırmak amacıyla Yemen’e sevk edilen Osmanlı askerî kuvvetlerinin başkumandanı Koca Sinân Paşa’nın isteği üzerine bu eseri kaleme almıştır. Bu eserin günümüze ulaşılabilen iki ayrı nüshasına da (biri tam diğeri eksik nüsha) sahibiz. Müellif, ana kaynak olarak Mustafa Rumûzî tarafından kaleme alınan Nâme-i Fütûh-ıYemen adlı eserden önemli ölçüde faydalanmıştır. Bunun yanında, Fütûhî’nin Rumûzî’de yer almayan bazı özgün bilgileri naklettiği de anlaşılmaktadır. Fütûhî’nin dinî muhtevaya sahip ikinci çalışması Kenzü’l-Mevâ‘iz olarak anılmaktadır. Bildiğimiz kadarıyla eserin tek nüshası Mısır Milli Kütüphanesi ve Arşivi’nde bulunmaktadır. Fütûhî bu nüshayı dönemin Mısır Valisi Hâdim Mesîh Paşa’ya sunmuştur.