Hoi Ioudaioi: Yuhanna İncili'nde Bir Öteki İmajı Olarak Yahudiler

Abstract

Grekçede Yahudi anlamına gelen Ioudaios ifadesinin çoğulu olan hoi Ioudaioi etnik, coğrafi ve dini çağrışımlara sahiptir. İfade Yehuda bölgesinde yaşayanlara atıfla Yehudalı anlamına gelebileceği gibi, ata, tarih, adetler, kültür, anavatan, dil, din, toplumsal dayanışma gibi unsurların ortak olarak paylaşıldığı etnik bir aidiyeti ya da tek Tanrı, Kudüs’teki tapınak, Tora ve seçilmişlik inançlarını merkeze alan dini bir kimliği de yansıtmaktadır. Daha çok Yahudi olmayanlarca dışarıdan bir tanımlama olarak beliren hoi Ioudaioi, I. yüzyılın ikinci yarısı itibarıyla bir zamanlar aynı tanımlamaya muhatap olan İsa ve ilk takipçilerinin hikâyelerine yer veren İncillerde de görülmektedir. Sinoptik İnciller daha çok İsa’nın yargılandığı sahnelerde onun muhalifleri olan Yahudi yetkililere atıfla hoi Ioudaioi ifadesini kullanmaktadır. Bunun dışında Sinoptikler İsa’nın muhalifleri için Ferisiler, Yazıcılar, Sadukiler, Herod yanlıları gibi oldukçafarklı Yahudi grupların da isimlerini zikretmektedir. Bu çeşitliliğin İsa’nın daha çok Kudüs ve çevresindeki faaliyetlerinin bir kaydını sunan Yuhanna İncili’ndeki noksanlığı ise düşündürücüdür. Dördüncü İncil yazarı söz konusu gruplardan yalnızca Ferisileri zikretmekte, ancak çoğunlukla hoi Ioudaioi olarak adlandırdığı bir topluluğu İsa’nın muhalifleri olarak konumlandırmaktadır. Üstelik Yuhanna yazarının Sinoptiklere nazaran hoi Ioudaioi ifadesine çok daha fazla yer verdiği ve bu kullanımı metnin geneline yaydığı görülmektedir. Yuhanna İncili’ndeki bu farklılık onun Yahudi karşıtı bir metin olduğu izlenimine yol açmıştır. Yakın zamanda yapılan bazı çalışmalar ise hoi Ioudaioi kelimesi ile tüm Yahudilerin kastedilmediği ve ifadenin yargıdan uzak nötr anlamlar uyandıracak şekilde kullanıldığı gerekçeleriyle yeni bir yorumu öne çıkarmıştır. Bu tebliğin amacı Dördüncü İncil’deki hoi Ioudaioi ifadesinin karşılığını bulmaya çalışmaktır. İlk olarak hoi Ioudaioi kullanımlarının yeknesak mı yoksa farklı çağrışımları uyandıracak şekilde mi İncil’de yer aldığı meselesi incelenecektir. Akabinde İncil’de İsa ile Yahudiler arasındaki diyaloglardan örnekler sunularak hoi Ioudaioi üzerinden inşa edilen Yahudi imajı tasvir edilmeye çalışılacaktır. Son olarak hoi Ioudaioi kullanımlarının tarihsel olarak İsa çağına mı yoksa Dördüncü İncil’in yazıldığı çağa ve coğrafyaya mı referansta bulunduğu sorusu ele alınacaktır.