Küçük Çocuklarda Zaman Kavrayışı ve Öngörü Arasındaki Bağlantılar

Abstract

Bu çalışmanın amacı, okul öncesi dönemde gözlenebilen zaman kavrayışlarından süre tahmini ve zamansal oluş sırası ile zihinde geleceğe zaman yolculuğu biçimlerinden öngörü arasındaki ilişkiyi incelemektir. Aynı zamanda, uzun süreli belleğe ve kısa süreli belleğe dayanacak biçimde öngörü becerisini değerlendirmek üzere, bir nesne seçim görevi geliştirmek ve zamansal oluş sırası ile süre tahminini ölçmek üzere de görevler geliştirmek hedeflenmiştir. Çalışmaya katılacak çocukların belirlenmesi için Ankara Gelişim Tarama Envanteri, Türkçe ifade edici ve alıcı dil testleri ile Bay Patates Testi kullanılmıştır. Çalışmaya, 36-41 aylık, 33; 42-59 aylık, 36 ve 60-71 aylık 30 olmak üzere 50’si kız toplam 99 çocuk katılmıştır. Öngörü değerlendirmek amacıyla, çocuk tarafından kullanılan bilginin kaynağına bağlı olarak hem uzun hem de kısa süreli belleğe dayalı öngörü performansını değerlendiren ve iki bölümden oluşan oyuncak yıkama görevi kullanılmıştır. Zaman kavrayışını değerlendirmek için iki olayın oluş süresini karşılaştırmaya dayanan süre tayini ve bir olayı oluş sırasına göre kavrayabilmeye dayanan zamansal oluş sırası görevleri verilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre hem öngörü hem de süre tayini ile zamansal oluş sırası performansı yaşla birlikte anlamlı olarak artmaktadır. Yaş grupları içinde uzun süreli ve kısa süreli belleğe dayalı öngörü performanslarının birbirinden bağımsız olduğu gözlenmiştir. Zaman kavrayışlarında ise her yaş grubunun süre tayini lehine anlamlı olarak farklılaştığı gözlenmiştir. Uzun süreli belleğe dayalı öngörü performansının, yaş ve zamansal oluş sırası tarafından; kısa süreli belleğe dayalı öngörü performansının ise zamansal oluş sırası ve çalışma belleği tarafından yordandığı gözlenmiştir.