BIR YILLIK PANDEMI SÜRECININ TIP 1 VE TIP 2 DIYABETLILERIN METABOLIK PARAMETRELERI ÜZERINE ETKILERI

Abstract

AMAÇ: Covid-19 pandemisi ve kısıtlamaların; fiziksel aktivitede azalma, sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamama ve pandeminin sebep olduğu stres gibi diyabetlilerde glisemik kontrolü kötüleştirebilecek olumsuz etkileri oldu. Çalışmamızın amacı; pandemiyle geçen son bir yılın diyabetli hastaların metabolik parametrelerine etkilerinin araştırılmasıdır. METOD: En az 2 yıldır polikliniğimizden takipli tip 1 (n=60) ve tip 2 (n=269) diyabetli hastaların pandemi öncesi son vizitleri ile Şubat-Mart 2021 döneminde başvurdukları vizitlerine ait bulgular ve son iki yıl içerisinde yapılan yıllık vizit sayıları karşılaştırıldı. BULGULAR: Tip 1 ve tip 2 diyabetlilerin pandemi öncesi ve sonrası sıralarıyla; vücut ağırlıkları 65,6±9,8 kg ve 66,6±10,5 kg (p=0,062), 80,7±12,5 kg ve 80,7±13,2 kg (p=0,748), HbA1c’leriyse % 7,9±1,5 ve 8,3±1,4 (p=0,033), 7,1±1,1 ve %7,6±1,4 (p<0,001) olarak bulunmuştur. En az bir komplikasyonu olan tip 1 diyabetlilerin (n=18), HbA1c’lerinde fark saptanmamış (%8,3 ve %8,3, p>0,05), vücut ağırlıklarında artış (66,4±2,5 kg ve 69,2±2,8; kg; p=0,013) saptanmış ve pandemi öncesi son vizitlerine göre 8 hastanın (%38) insülin dozlarında %10’un üzerinde artış yapıldığı saptanmıştır. Komplikasyonsuz tip 1 diyabetlilerin (n=42) vücut ağırlıkları değişmemiş (65,2±9,6 ve 65,4±9,9; p>0,05), HbA1c’leriyse anlamlı olarak artmıştır (7,6±1,6 ve 8,3± 1,5; p=0,023). Obez (n=113), obez olmayan (n=156) ve geriatrik (n=116) tip 2 diyabetlilerin pandemi öncesi son vizitleri ile Şubat-Mart 2021 döneminde yapılan vizitlerindeki vücut ağırlıkları arasında istatistiksel anlamlı bir fark saptanmamıştır. Obez tip 2 diyabetlilerinse HbA1c’lerinde de (%7,4±1,2 ve 7,6±1,5; p>0,05) anlamlı fark saptanmamıştır. Obez olmayan ve geriatrik tip 2 diyabetlilerin HbA1c’leri sırasıyla %6,8±1,0’den %7,5±1,4’e ve %6,9±0,9’dan %7,5±1,2’ye anlamlı olarak artmıştır (p<0,001). Tip 2 diyabetlilerin LDL-kolesterol konsantrasyonları karşılaştırıldığında BKİ≥30 kg/m2 olanlarda 114,1±32,3 mg/dl’den 101,9±27,2 mg/dl’ye (p<0,001), BKİ<30 kg/ m2 olanlarda 109,5±30,7 mg/dl’den 104,6±32,9 mg/dl’ye (p=0,035) ve 65 yaş üzeri olanlarda 110,2±34,3 mg/dl’den 101,8±31,3 mg/dl’ye (p=0,011) azalma saptanmıştır. 65 yaş üzerindeki tip 2 diyabetlilerde trigliserid de anlamlı düzeyde azalmıştır (150,9±77,7 mg/dl ve 140,4±66,5 mg/ dl; p=0,031). Tüm alt gruplarda pandemi döneminde ortalama vizit sayıları azalmıştır (p<0,001). SONUÇ: Covid-19 pandemisi diyabetlilerin metabolik kontrolünü olumsuz etkilemiştir. Obez tip 2 diyabetlilerin HbA1c ve ağırlıkları, komplikasyonlu tip 1 diyabetlilerinse HbA1c’lerinde artış olmamıştır. Bulgularımız; Covid-19 infeksiyonunun kötü seyri için yüksek risk kabul edilen bu hasta gruplarının pandemi süresince vizit sayıları azalmasına rağmen hastalık kontrollerine dikkat ettiğini düşündürmektedir