The first report of geosmin and 2-Methylisoborneol producer Cyanobacteria from Turkish freshwaters

Abstract

Su kullanıcıları, suyun güvenli olup olmadıklarına öncelikle onun tat ve kokusu gibi estetik özelliklerine bakarak karar vermektedir. Geosmin (GEO) ve 2-methylisoborneol (MIB), tatlısularda en yaygın olarak görülen tat ve koku bileşikleridir ve suyun toprak ve küf kokmasına neden olurlar. İnsanlar <10 ng/L gibi düşük konsantrasyonlarda dahi bu kokulara hassas olmalarından dolayı bu bileşiklerin içme sularında tüketici şikayetleri oluşmadan önce izlenmesi ve sorunun çözülmesi oldukça önemlidir. Bu sebeple, problemin kaynağında çözümlenebilmesi için GEO ve MIB üreticilerinin tespit edilmesi gereklidir. Tatlısu ekosistemlerinde bu bileşiklerin başlıca üreticilerinden biri siyanobakterilerdir (Cyanobacteria). Bu çalışmada 13 örnek (9 siyanobakteri kültürü, Bafa Gölü, Elmalı Baraj Gölü, İznik Gölü, Küçükçekmece Gölü, Manyas Gölü, Taşkısığı Gölü’nden ve 4 çevresel su örneği, Günpınar, Erfelek şelaleleri ve Ömerli Baraj Gölü’nden) GEO ve MIB üretiminin tespiti için HS-SPME (Tepe Boşluğu-Katı Faz Mikro Ekstraksiyon) GC-MS (Gaz Kromatografi-Kütle Spektrometresi) yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Ayrıca siyanobakterilere özgü GEO ve MIB sentaz genlerinin varlığının tespiti için PZR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu) yöntemi kullanılmıştır. İki örnekte GC-MS ile tat ve koku üretimi tespit edilmiş ve 4 örnekte de PZR ile pozitif sonuç alınmıştır. Pozitif sonuç elde edilen örnekler Nostoc Vaucher ex Bornet & Flahault, Phormidium Kützing ex Gomont ve Pseudanabaena Lauterborn cinslerinin baskın olduğu çevresel örneklerdir (3 şelale, 1 içme suyu kaynağı örneği). Bu çalışma Türkiye tatlısularındaki tat ve koku üreticisi siyanobakterilerin mikroskobik, analitik ve moleküler yöntemler birlikte kullanılarak tespit edildiği ilk kayıttır.