BOĞAZLAR KOMİSYONU’NUN KURULUŞU VE FAALİYETLERİ (1924-1936)

Abstract

TBMM heyeti Lozan Konferansı’nda, İtilaf Devletlerinin işgali altında olan İstanbul ve Boğazlar bölgesini geri alabilmek amacıyla müzakereler yürütmüş, bu uğurda Lozan Antlaşması ve ekinde yer alan belgeleri imzalamaya razı olmuştur.Lozan Antlaşması’nın ekinde yer alan Boğazlar Mukavelesi Türkiye’nin mutlak hakimiyetini zedelebileyecek hükümler içermesine rağmen imzalanmış ve onaylanmıştır. Bu bağlamda en çok dikkat çeken hüküm uluslararası karaktere sahip Boğazlar Komisyonu’nun kurulmasına ilişkindir. Her ne kadar mukavele ile sınırlandırılan yetkilerle kurulması ve faaliyette bulunması tasarlanmışsa da Boğazlar Komisyonu’nun yabancı üyeleri, bu komisyonun görev alanını genişletebilmek için teşebbüslerde bulunmuşlar, ancak Türk Hükümeti’nin kararlı tutumu ve komisyon başkanının müdahaleleriyle bu tür teşebbüsler engellenebilmiştir.Boğazlar Komisyonu’nun kuruluş serüvenini ve faaliyetlerini incelemeyi hedefleyen bu çalışmada yerli ve yabancı arşiv kayıtları ile süreli yayınlar temel kaynak olarak kullanılacaktır.