Eş Şiddetiyle Başa Çıkmada Ketlenmeler ve Olası İhtiyaçlar: Eş Şiddetine Karşı Yöntemler Endeksi (Eşye) Kullanılarak Bir İnceleme

Abstract

Amaç: Kadınların heteroseksüel ilişkideki eş şiddetiyle başa çıkarken aldıkları konum yıllar içerisinde farklı bakış açılarıyla ele alınmıştır. İlk dönemlerde mağdurların şiddet sürecinde aldığı konum pasif olarak değerlendirilirken zaman içerisinde kadınların aldığı bu konumun aktif ögeler barındırdığı ve yalnızca pasif olarak değerlendirilemeyeceği düşünülmeye başlanmıştır. Kadının şiddet yaşantısındaki konumundaki bu değişim kadınları kurban olmaktan öteye taşımış ve hayatta kalmak için çabalayan bireyler olarak tanımlanmalarına yol vermiştir. Bu bakış açısıyla geliştirilen Eş Şiddetine Karşı Yöntemler Endeksi (EŞYE) kadınların şiddete karşı kullandıkları yöntemleri ve bunları ne denli yararlı bulduklarını inceleyen bir endekstir. Bu yöntemler resmi bağlantılar, yasal, güvenlik planlaması, gayriresmi bağlantılar, karşı koyma ve yatıştırma biçimindedir. Amerika Birleşik Devletleri’nde farklı alt kültürlerde kullanılan endeks madde ve boyutlarının kullanım sıklığı ve yararlılık puanları çalışmalar arasında genel anlamda benzer bulgular sunmuştur.

Gereç ve yöntem: Bu çalışmada Ankara, Çanakkale ve İstanbul illerinde kartopu örneklemesiyle erişilen şiddet mağduru 99 kadının EŞYE başa çıkma yöntemlerini kullanıp kullanmadıkları ve yararlı bulup bulmadıkları incelenmiştir. Bulgular: Çalışma sonucunda erişilen bulgulara göre; EŞYE boyutları en sık kullanılandan en seyrek kullanılana doğru yatıştırma, karşı koyma, gayriresmi bağlantılar, yasal, resmi bağlantılar ve güvenlik planlaması biçiminde sıralanmaktadır. Yararlı bulunma sıralaması ise resmi bağlantılar, yasal, gayriresmi bağlantılar, güvenlik planlaması, yatıştırma ve karşı koyma biçimindedir. Sonuç: Çalışmaya katılan şiddet mağduru kadınların EŞYE yöntemlerini kullanım sıklığı ve yararı bulma oranlarının batılı kadınlarla genel anlamda benzer olduğu düşünülebilir. Bununla beraber, toplulukçu kültür yapısıyla örtüşebilecek biçimde toplumsal alandaki yöntemlerin bireysel alandaki yöntemlere görece daha yararlı bulunduğu bildirilmiştir. Türkçe formunda, uluslararası alan yazınla genel anlamda tutarlı bulgular sunan endeksin hem uygulama hem akademik alanda kullanımına ilişkin daha fazla veriye ihtiyaç duyulmaktadır. Bu noktada saha çalışanlarının endeksle tanıştırılarak endeksin alan çalışmalarına olası katkıları üzerinde durulmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Bir ölçek değil endeks olması nedeniyle şiddetle başa çıkmayı durumsal ve devingen olarak ele alan EŞYE’nin literatüre kuramsal ve uygulama anlamında önemli katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.