Lüleburgaz Tarım Alanlarına Çökelen Çiğ ve Yağmur Suyunun İnorganik İyon İçeriğinin Değerlendirilmesi ve Kirletici Kaynakların Tartışılması

Abstract

Lüleburgaz ve çevresinde tarım ve bahçecilikle uğraşan halk, öteden beri bağ ve bahçelerinde, sebze vd. tarım alanlarında yetiştirmeğe çalıştıkları bitkilerden verim alamadıklarını, yaprakların kavrulduğunu, meyvelerin zarar gördüğünü ve ağaçların kuruduğunu belirterek şikâyetlerini dile getirmektedirler. Konunun güncel olması ve halkın gelirini/geçimini etkilemesi sebebiyle havadaki kirlenme seviyelerinin bilimsel yöntemlerle ölçülmesi gerekmiştir. Havadaki kirlenme uygun teknik yöntemlerle ölçülmüş, bilimsel düzeyde değerlendirilmeğe ve yorumlanmağa çalışılmıştır. Lüleburgaz’ın kuzeyindeki Eskitaşlı ve Turgutbey köyleri ile güneyindeki Orman Fidanlığı örnekleme yerleri olarak seçilmiştir. Örnekleme bölgesinin kuzey-batısında Hamitabat Termik santrali başta olmak üzere, güneyinde Karıştıran-Çorlu sanayi bölgesi ve kuzeyinde Pınarhisar Çimento Fabrikası ile taş (kireçtaşı) ocakları bulunmaktadır. Tüm bu yüksek hava kirletici kaynaklar atmosferde önemli miktarda NOx, SOx, PM, Halojenler, VOC vb. kirleticileri salmaktadırlar. Lüleburgaz İç Trakya Bozkırı’nın ortasında alçak (50 m) arazide yeralmaktadır. Gece soğuyan havadaki nem yoğuşmakta, içerdiği nem çiğ halinde bitkilerin yaprak ve meyve yüzeylerine çökelmektedir. Kimyasal bileşiklerle yüklü olan bu çiğ suları sebzelere, meyvelere ve bağlara zarar vermektedir. Bu nedenle çalışma kapsamında Eskitaşlı ve Turgutbey köyleri ile Orman Fidanlığı’ndaMart 2012-Kasım 2012tarihleri arasında çiğ ve yağmur suyu örnekleri alınmıştır. Alınan yağmur ve çiğ örneklerinde pH, anyonlardan (SO42-, PO42-, NO3-,NO2-, Cl- , F-, Br-) ve katyonlardan (Li+, Na+, K+, Mg2+, Ca2+,NH4+) analizleri yapılmıştır. Yağmur suyunun pH değişimi 5,8 ve 8,4 aralığında, çiğ suyunun ise 5,1 ve 8,1 aralığındadır. Her iki ölçüm noktasında da anyon ve katyonlara ait bulguların ortalama değerleri dikkate alındığında; yağmur suyunda en yüksek miktarda K+ (245,9 ± 241,7 µEg/L), ardından NH4+ ve Na+, en düşük miktarda ise Li+ (0,2 ± 0,1 µEg/L), bulunduğu belirlenmiştir. Çiğ suyunda ise tüm iyonlar yağmur suyuna kıyasla 2 ile 10 kat arasında yüksek değerler almakta ve en yüksek miktarda Cl- (4382 ± 3713,4 µEg/L) iyonu bulunmakta, kloru NH4+, Na+ ve K+ iyonları izlemektedir. ∑Anyon/∑Katyon oranı yağmur suyunda 1,0±1,5 düzeyindeyken çiğ suyunda bu oran 0,7 ±0,5 ‘e düşmektedir. Eskitaşlı’da çiğ örneklerinde K+ ve Mg+ ile Cl iyonu arasında 0,85 düzeyinde kuvvetli bir korelasyon, Na+, K+ ve Mg+ ile PO42- ve SO42- arasında orta düzeyli (0,65-0,70) bir korelasyon belirlenmiştir. Turgutbey’deki çiğ örneklerinin toprak elementleri arasında 0,8 in üstünde bir ilişki gözlenirken, Na+ ve K+ ile Cl- arasında da anlamlı bir korelasyon (0,84-0,92) belirlenmiştir. Yağmur sularındaki iyon değişimleri incelendiğinde her iki ölçüm noktasında da Ca+, Mg+ ve Na+ arasında 0,8 in üzerinde anlamlı bir korelasyon görülmüştür. Bunun yanında Turgutbey’de NH4+ ile Cl-, SO42-, NO3- ve F- arasında yüksek bir korelasyonun olduğu ve ölçümlerde belirlenen yüksek konsantrasyonların benzer değişim gösterdiği tespit edilmiştir. Bu bulgular Karıştıran’daki sanayi bölgesinin ve kuzeydeki çimento fabrikaları ile kırmataş ocaklarının yarattığı hava kirliliğinin etkisine işaret etmektedir.