Türkiye ekonomisi girdi-çıktı yapısında ormancılık sektörünün Etkisi: Analitik Bulgular (IMPACT OF FORESTRY SECTOR IN THE INPUT-OUTPUT STRUCTURE OF THE TURKISH ECONOMY: ANALYTICAL FINDINGS)

Abstract

TÜRKİYE EKONOMİSİ GİRDİ-ÇIKTI YAPISINDA ORMANCILIK SEKTÖRÜNÜN ETKİSİ: ANALİTİK BULGULAR

ÖZET

Bu çalışma, orman kaynaklarına ilişkin mal ve hizmetlerin ulusal ekonomideki etkilerini Girdi-Çıktı (G-Ç) yöntemi ile çeşitli açılardan çözümlemek üzere gerçekleştirilmiştir. Çalışma, çok büyük oranda odun hammaddesi ve kısmen de odun-dışı (tâli) ürünlerle ilgili faaliyetlerden oluşan “ormancılık” sektörü merkezinde bir analiz niteliğindedir. Bu amaçla, “dikdörtgen” G-Ç yapısının temelindeki arz ve kullanım tablolarına dayalı olarak “endüstri teknolojisi varsayımı” altında endüstriler arası simetrik bir G-Ç modeli kurulmuştur. Kurulan bu model ile ormancılık sektörünün Türkiye ekonomisindeki etkisi, bağlantı ve çarpan analizleri yardımıyla incelenmiştir.

Öncelikle, ormancılık sektörü, toplam (doğrudan ve dolaylı) geri bağlantılar bakımından araştırma modelindeki en zayıf üç sektörden birisidir. Diğer yandan, sektörün doğrudan ileri bağlantılar bakımından oldukça öne çıktığı görülmektedir. Ne var ki toplam (doğrudan ve dolaylı) ileri bağlantılar bakımından ormancılık sektörünün ancak ekonomi ortalaması civarında olduğu görülmektedir. Çarpan etkilerine bakıldığında ise öncelikle, ormancılık sektörünün basit ve ağırlıklı basit çıktı çarpanının çok düşük olduğu görülmüştür. Daha açık ifadeyle, sektör kendi üretimini gerçekleştirirken tüm ekonomi üzerinde görülen doğrudan ve dolaylı geriye doğru üretim artırıcı etkisi oldukça düşüktür. Basit temel girdi (brüt katma değer öğeleri) ve ithalat çarpanı etkileri ise genel hatlarıyla şöyledir: Sabit sermaye tüketimi ve ara ürün ithalatı üzerindeki etkisinin düşük, diğer her bir brüt katma değer öğesi üzerindeki etkisinin ise görece yüksek olduğu görülmektedir. Ne var ki Tip I çarpanı itibarıyla doğrudan etkiler ve basit çarpanların zıddı bir manzara karşımıza çıkmaktadır: Ormancılık sektörünün modeldeki 48 sektöre göre Tip I çarpanı büyüklük sıralamaları, doğrudan etkilerden ve basit çarpanlar açısından yukarılarda olduğu öğeler itibarıyla aşağı düşmüş, aşağıda olduğu öğeler itibarıyla da yukarıya çıkmış görünmektedir.

Anahtar kelimeler: Orman kaynakları, geri bağlantı, ileri bağlantı, basit çarpan, Tip I çarpanı.