LAODIKEIA

Abstract

Prof. Dr. Celal ŞİMŞEKLaodikeia Kazı BaşkanıLAODIKEIALaodikeia, Denizli İlinin 6 km kuzeyinde, Eskihisar, Goncalı, Bozburun Mahalleleri (eski köyler) sınırları içinde yer alır. Verimli Lykos Ovası’ndaki Laodikeia; kuzeydoğusunda Lykos (Çürüksu), güneydoğusunda Kadmos (Gökpınar) ve kuzeybatısında Asopos (Gümüşçay-Goncalı Deresi) olmak üzere üç tarafı ırmaklarla çevrili yüksek bir platform üzerinde kurulmuştur. Hellenistik kent, M.Ö. 3. yy.ın ortalarında Seleukos Kralı II. Antiokhos tarafından karısı Laodike adına kurulmuştur. M.Ö. 130/129 yılında ise bölge tamamen Roma’ya bağlanmıştır. Her dönemde depremlerle yıkılan ve tekrar ayağa kaldırılan kent, İmparator Focas (M.S. 602–610) Dönemi’nde meydana gelen büyük deprem sonrasında terk edilerek Salbakos’un (Babadağ) kuzey yamaçlarına Denizli-Kaleiçi ve Hisarköy’e taşınmıştır. Anadolu’nun 7 kilisesinden birine sahip olan kent, Erken Bizans Dönemi’nde metropolitlik seviyesinde dini bir merkez haline gelmiştir. Laodikeia’da yapılan kazı çalışmaları, Erken Kalkolitik Dönem (Bakır Çağı)’den (M.Ö. 5500), M.S. 7. yy.a kadar kesintisiz yerleşimlerin varlığını ortaya koymuştur. Kent sırasıyla önce Rhoas, sonra Diospolis (Zeus Kenti) ve en son olarak da Laodikeia adlarını almıştır. Kentin en önemli gelir kaynağı yolların kavşak noktasında olması nedeniyle ticarettir. Bunun başında da tekstil ticareti gelir. Bunun yanında mermer, hububat ve canlı hayvan ticareti de kente önemli gelirler sağlamıştır.Kent, birbirini dik açılarla kesen ana caddeler ve ara sokaklardan oluşan, hippodamik (ızgara) planlı olarak düzenlenmiştir. Yaklaşık 5km²lik alana yayılan Laodikeia’nın önemli ve günümüze kadar gelebilen yapıları içinde; Anadolu’nun en büyük stadyumunu (285x70m), 2 tiyatrosunu, 4 hamam kompleksini, 5 agorasını, 5 nymphaeum’unu, 2 anıtsal giriş kapısını, bouleuterion’unu, tapınaklarını, kiliselerini ve anıtsal caddelerini sayabiliriz. Kentin dört tarafını ise nekropol (mezarlık) alanları çevirir.