KARSTİK BOŞLUKLARIN BELİRLENMESİNE YÖNELİK JEOFİZİK ARAŞTIRMALAR VE GEOTEKNİK DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

Abstract

ÖZ

Bu çalışma, Batman İli, Merkez İlçesinde inşa edilmekte olan konutların yer aldığı sahada gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı; konut alanında yer alan toplam 13 adet blok yapılarının temellerinin altında karstik boşlukların belirlenmesi ve geoteknik raporun hazırlanması amacıyla, Jeofizik yöntemlerden Jeoradar (Yerradarı-GPR), çoklu elektrotlu Elektrik Tomografi (iki boyutlu-2D) ve sismik yansıma (2D) ölçüm yöntemleri kullanılarak araştırma yapılmış ve elde edilen veriler dorultusunda geoteknik değerlendirmeler yapılmıştır.

Bu amaçla 13 adet blok yapılarının bulunduğu alanlarda, vaziyet planında da gösterilen toplam 336 profilde 1,0 m. aralıklı Jeoradar ölçümleri, 13 profilde çoklu elektrotlu Elektrik Tomografi ölçümleri ve 13 profilde sismik yasıma ölçümleri yapılmıştır. Yapılan jeofizik çalışmalar sonucunda iki boyutlu (2D) ve üç boyutlu (3D) Jeoradar, Elektrik Tomografi ve sismk yansıma kesitleri, kat haritaları ve yeraltı görüntüleri elde edilmiştir.

Çalışmada; Jeoradar ölçümlerinde; Mala marka GPR ölçüm cihazı ve ekipmanları (ProEx ünite, 250 Mhz anten, notebook, D-GPS) kullanılmıştır. GPR verileri (radargramlar), Reflex 2D ve üç boyutlu grafik yazılımları Slice 3D kullanılarak yorumlanmış, sismik yansıma ölçümleri Geometrics SE sismograf ve yansıma jeofonları kullanılarak Reflex 2D yansıma programında değerlendirilmiştir. Çoklu Elektrotlu Elektrik Tomografi ölçümlerinde Metz Sas503 marka çoklu elektrot rezistivite ölçüm cihazı, ekipmanları kullanılmış ve rezistivite değerlendirme programı kullanılmıştır.

İnceleme alanında, GPR Radar ölçümlerinden elde edilen iki boyutlu (2D) ve üç boyutlu (3D) jeoradar kesitleri, kat haritaları ve küp modeller ile Elektrik Rezistivite Tomografi (2D) iki boyutlu yer altı kesit ve görüntüleri ile iki boyutlu (2D) sismik yansıma kesit ve görüntülerinden elde edilen verilerin değerlendirilmesi neticesinde, yüksek genlikli ve yüksek özdirençli seviyeler içeren, tekdüze birim (litoloji) içinde porozite ve farklılaşmadan (bozuşma, erime, kırık ve çatlak, farklı meteryal, farklı kristallenme v.b.) kaynaklandığı düşünülen yanal ve düşey yönde değişim sergileyen süreksizlikler ve farklılıklar belirlenmiştir. GPR Radar ölçümlerinin veri işleme ve yorumlama aşamasından sonra belirlenen anomaliler ve 2D ERT kesitleri ile 2D sismik yansıma zemin kesitleri, anomali dağılım haritaları Vaziyet planlarına işlenmiştir.

İki ve üç boyutlu olarak görüntülenen düzenli ve düzensiz bu yüksek genlikli, yüksek rezistiviteli ve düşük hızlı değişik derinliklerde lokalize olmuş küçük ve büyük lokasyonlar halinde belirlenen anomaliler, test edilerek zemin iyileştirmesi yapılmalıdır.

Yapılan geoteknik değerlendirmeler sonucunda Zemin ve yapı etkileşimi problemi bakımından az boşluklu ve çok boşluklu olmak üzere idealize edilerek boşluklar nedeniyle zemin davranışında problemler olduğu açıkça görülmektedir. Bu nedenle boşlukların iyileştirilmesi büyük önem taşımaktadır.

Anahtar kelimeler: Batman, GPR, Elektrik Rezistivite Tomografi, Sismik Yansıma, Karst, Geoteknik