Çağdaş mimaride esnek mekânların izinde: Esnek mekân anlayışının modern ve çağdaş Finlandiya mimarlığı üzerinden okunması

Abstract

Çağdaş Mimaride Esnek Mekânların İzindeÖzet

Esneklik kavramı mimari mekânın varolduğu ilk insan yerleşimlerindeki mağaralardan, antik dönem megaronlarına, göçer çadırlarından, farklı ulusların geleneksel konutlarına kadar endüstrileşme öncesi dönemde de varolmuş önemli bir mimarlık kavramıdır. Endüstrileşme sonrasında mekânın farklı alanlardaki ve ölçeklerdeki teknik sınırlarının genişlemesi mekânın fiziksel boyutlarının da değişebildiği esnek mimari mekânların tasarlanabilmesini sağlamıştır. Mekânın büyüyebilmesi ve değişebilmesinin yanında uyarlanabilmesi de esneklik kavramının içinde yer almaktadır. Son elli yılda değişen mimarlık paradigmalarının içinde terminolojik açıdan pek çok farklı kavramın esneklik ile ililişkilendirildiği görülmektedir. Günümüzde de halen esneklik kavramı, mevcut mekânın yeni fonksiyonları taşıyabilmesi, mekânın büyüyebilmesi ve sürekliliği ile ve teknik ekipmanların değişimiyle açıklanmaktadır. Adaptasyon, değişebilirlik, uyabilirlik, uyarlanabilirlik gibi alt kavramlarla da tanımlanan esneklik kavramı mimarlık literatüründe önemli bir yer tutmaktadır. Bu çalışmada, esneklik kavramının açıklanmasından sonra esnek mekân kategorizasyonları açıklanmaktadır. Tüm bu kategorizasyonlardan çıkarılan sonuç ise esnekliğin kategorizasyonlardan bağımsız bir yaklaşım olduğudur. Esnek mekânlar, insanın doğası gereği daha az enerji kullanmak ve enerji korunumu ilkesinin mekâna yansıması olarak görülebilir. Bunun yanında kültürel değişkenler de esnek mekân kullanımında çok önemi bir yer tutmaktadır. Modern ve çağdaş Finlandiya mimarisinde total mekân anlayışının farklı mekânsal karşılıklarının esneklik, çok işlevlilik, açık plan kavramları üzerinden topografik mimarlığa, arada(in-between) mekânlara, akışkan mekânlara, rampa mekânlara dönüşerek mekânsal karakterini bulduğu görülmektedir. Bunun kökleri belki de yurttaşlık ve demokratik bir şekilde her türlü imkândan eşit şekilde faydalanabilme üzerine kurulu olan ülkenin kuruluş ilkelerindedir. Bu çalışmada bu düşünce ile Helsinki’deki esnek mekân özellikleri taşıyan modern ve çağdaş dönem yapıları incelenmiştir. Yapıların büyük çoğunluğu süreç içerisinde yenilenmiş veya yeniden işlevlendirilmiştir. Sadece bu bile her birinin esnek mekân özellikleri taşıdığının göstergesidir.