KENT ARKEOLOJİSİNDE ARKEOJEOFİZİK UYGULAMALAR: ROMA DÖNEMİ BEYAZIT VEZNECİLER BÖLGESİ

Abstract

ÖZ

Bu çalışma, İstanbul İli, Fatih İlçesi, Balabanağa mahallesi, Vezneciler caddesi üzerinde yer alan, T.C. İstanbul Üniversitesi, Fen ve Edebiyat Fakülteleri otopark-spor alanı ve Avrasya Enstitüsü ile Edebiyat Fakültesi Otopark - spor alanı arasında kalan Kimyager Derviş Paşa Sokağında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacı; Fen ve Edebiyat Fakülteleri otopark-spor alanı ve Avrasya Enstitüsü ile Edebiyat Fakültesi Otopark - spor alanı arasında kalan Kimyager Derviş Paşa Sokağında arkeolojik dönemlere ait yapıların olup olmadığını araştırmaktır.

Çalışma bölgesi Beyazıt, Vezneciler’de Theodosius Forumu çvresinde yeralan Bazilikaları oturtulduğ alanda yapımışı. Bu amaça belirtilen alanda kent arkeolojisi uygulamalarıda yer altını görütülemek için son yılarda sıkça kullanılan, arkeojeofizik yötemlerden GPR (Yer radarı Jeoradar) yötemi, son teknolojik cihazlardan yararlanılarak kullanlımışı. Yapılan jeofizik alışmalar sonucunda iki (2D) ve üç boyutlu (3D) Jeoradar yeraltı görüntüleri elde edilmişir. Çalışmada; Mala marka GPR öçü cihazı ve ekipmanları(ProEx üite, 250 Mhz anten, notebook) kullanılmıştır. GPR verileri (radargramlar), Reflex 2D ve üç boyutlu grafik yazılımları (GPR Slice 3D) kullanılarak yorumlanmıştır.

İnceleme alanında, arkeojeofizik amaçlı jeoradar öçülerinden elde edilen iki boyutlu

(2D) ve ü çboyutlu (3D)jeoradar kesitleri ve görüntülerine göre yapı kalıtıları olarak

değerlendirilebilecek doğrusal gidişli, köşeli, dairesel ve dörtken geometrik formlu düzgün geometrik formlu anomaliler tespit edilmişir.

2 Boyutlu GPR profil öçüleri her böge için ayrı ayrı bir araya getirilerek 3B yeriçi modelleri çıkarılmış daha sonra bu modellerden her 1 metre derinlikte enkesit alınarak mimari çizim programları yardımıyla yeraltını 1-5 m derinlikleri arasındaki değişimi incelenmişir. Kentsel ortamlarda kısıtlı arkeolojik çalışmalara kolaylık sağlamak amacıyla jeofizik yöntemlerin kullanıması çok büyük yararlılıklar sağlamaktadır. Kentsel arkeolojik sitlerde jeofizik yötemlerin uygulanması özel şartları gerektirmesi nedeniyle yeni bir kavram olan Kent arkeojeofiziği kavramı önerilmektedir.

Yüsek genlikli anomalilerin doğrusal gidişli olanları duvar, kanal, yol gibi; yaygın görünülü form verenlerin olası bir taban döşmesi, noktasal dağılım gösteren anomalilerin ise olası sütun ve sütun kaideleri olabileceği düşünülmektedir. Bu belirlenen lokasyonlar arkeoloji uzmanlarına sunulmuş olup gelecekteki arkeolojik çalışalara ışkı tutacaktır.

Anahtar kelimeler: GPR, Beyazıt, Bazilika, arkeojeofizik, kent arkeolojisi, kent arkeojeofiziği