"İslam Ekonomilerinde Büyüme-Dış Ticaret-Sermaye Hareketleri Sarmalı Ve Ortak Hareket Etme Kültürü"

Abstract

İSLAM EKONOMİLERİNDE BÜYÜME-DIŞ TİCARET-SERMAYE HAREKETLERİ SARMALI VE ORTAK HAREKET ETME KÜLTÜRÜ Yrd.Doç.Dr.Ali O. BALKANLI İstanbul Üniversitesi, Siyasal Bilgiler Fakültesi Kamu Yönetimi Bölümü, İktisat A.BD. aobalkan@yahoo.com Sunumumuz üç bölümden oluşuyor. Birinci bölümde, İslam’ın ekonomik boyutunun kuramsal temelleri ve İslam ekonomileri/toplumları kavramsal düzeyde irdelenmiştir. Belirtmek gerekir ki, İslam ekonomisi esasen normatif bir değerler kümesidir ve hedeftir; İslami inanış ve yaşayış ise bireyin dünyasında varlık bulan hayatın içindeki olgudur. Dinsel terminoloji ile ifade edersek, “insanların dünya malını sevdiği ve dünya malından kopamadığı ve bunun da aslında bir sınav olduğu bir dünyada”, onların sözlerine bakarak, insanların tam olarak normun içinde olacağını, ve buna göre davranacağını, mükemmel olarak normlara uygun yaşayacağını söylemek “apriorik” olarak her zaman mümkün görünmemektedir. Dolayısıyla, bireyler ve toplumlararası ilişkilerde, normlara dayanarak, bireylere ve toplumlara normları yükleyerek, ilişkileri geliştirmeyi beklemek gerçekçi olmayacaktır. Bunun yerine, reelden yola çıkıp, inanış ve inanış-kültür ortaklaşmalarının yarattığı ortak bilince dayanarak, toplumlar arası ekonomik ilişkileri geliştirmeye çalışmak daha bir gerçekçi ve olabilir görünmektedir. Böylesi bir çaba, bu toplumlar için toplumsal refah artışı anlamına gelecektir. Sunumuzun ikinci bölümünde, bu bakış açısına örnek olması bağlamında, Türkiye’nin İslam ülkeleri ile ilişkisinin arttığı dönemde, bu ülkelere gerçekleştirdiği dış ticareti ve dış ticaretin seyri incelenmiştir. Yapılan araştırma göstermektedir ki, ortak inanç-kültürü paydasında, Türkiye tarafından İslam ülkeleri ile zaman içinde geliştirilen ilişkiler, etkisini hızla dış ticaretten, üretime, yatırımlara ve istihdama bir biçimde yansıtmıştır. İslam ekonomilerinin bir kısmı petrol ihracatçısıdır ve yüksek fonlara sahiptirler, diğer bir kısmı ise petrol ihraç etmeyen ancak sanayileşme yolundaki ülkeler konumundadırlar. Hatta bazıları (Malezya ve çok az da olsa Türkiye) sanayileşmenin bir adım ötesinde, finans alanında da dikkat çekici gelişmeler içindedirler. İslam ülkelerini bu ikili ayrıma kattığımız durumda, sunumuzun üçüncü bölümünde, ülke örnekleri bağlamında, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan Endonezya, Türkiye ve Malezya örneklerinden ve yaşadıkları krizlerden (1997 ve 2001 Krizleri) yola çıkılarak, bu ülkelerin ortak sorunsalları ortaya konulmuş ve ardından diğer yanda fon fazlası olan ve karlılığını artırma çabasında olan diğer İslam ülkeleri ile bu ülkeler arasında, hem fon sahiplerinin karlılığını artırma, hem de diğer ülkelerin ekonomik sorunlarına çözüm bulma yolunda neler yapılabilir sorusu ve olası yanıtları tartışılmıştır. Anahtar Sözcükler: İslam Ekonomisi, Dış Ticaret, Finansal Hareketleri, Ekonomik İşbirliği JEL KOD: F13 F02 E44 F32 F40