From Learning Circles to Endowed Institutions: Zāwiyas of the Mosque of ʿAmr b. al-ʿĀs in the Ayyubid and Mamlūk Cairo
Özet
Modern literatürde çoğunlukla sûfîlerle ilişkilendirilen zâviyeler, zaman zaman hankah ve ribâtla aynı yapıya işaret etmekle birlikte daha ziyade şehir merkezlerinin dışında ve geçiş güzergâhlarında kurulan, hankaha kıyasla mimari ve teşkilatlanma bakımından daha mütevazı olan sûfî kurumları olarak tanımlanmışlardır. Bununla birlikte Mısır ve Bilâdüşşam şehirlerinin merkezî camilerinin içerisinde şer‘î ilimlere dair vakıfla desteklenen derslerin yapıldığı ve müderrisine düzenli tahsisat sunan müesseseleri ifade etmek üzere de zâviye terimi kullanılmıştır. Bu makalede, Kahire’de Amr b. Âs Camii’nde bulunan sekiz zâviyenin ve özellikle bunların en önemlisi olan İmam Şâfiî Zâviyesi’nin tarihi, vakıfları ve geçirdiği dönüşümler inceleme konusu edilmiştir. Bu zâviyelerin tarihi hakkında İbn Dokmak ve Makrîzî’nin hıtat türü eserlerinde yer alan kayıtlar incelenmiş, bu kayıtlar dönemin diğer tarih ve tabakat kaynaklarındaki bilgilerle mukayese edilmiştir. Buradan yola çıkarak Mısır-Şam bölgesinde cami zâviyelerinin, sûfî kurumu olan zâviyelerden farklı bir müessese türüne işaret ettiği ve önceleri sadece âlimlerin camilerde şahsi imkânlarıyla sürdürdüğü ilim halkalarını ifade eden zâviyelerin Mısır’da medreselerin yaygınlaşmaya başladığı 6./12. yüzyıldan itibaren vakıfla desteklenen birer ilim kurumuna dönüştükleri tespit edilmiştir.
Bağlantı
http://hdl.handle.net/20.500.12627/188822https://doi.org/10.26650/iuitd.2023.1178467
https://iupress.istanbul.edu.tr/tr/journal/itd/article/from-learning-circles-to-endowed-institutions-zawiyas-of-the-mosque-of-amr-b-al-as-in-the-ayyubid-and-mamluk-cairo
Koleksiyonlar
- Makale [92796]