Ateizm Problemi ve Günümüzdeki Durumu

Abstract

Ateizm sadece felsefenin değil insanlık tarihinin en tartışmalı problemlerinden biridir. Neredeyse inanç tarihi kadar eskidir. Günümüzde de sadece teorik bir tartışma olmayıp, antropoloji, sosyoloji, psikoloji, biyoloji, kültür, sanat ve politika gibi alanlarla ilişkili bir bakış açısıdır. Ateizmin ne olduğu, neye karşı geliştiği, nasıl ortaya çıktığı veya nasıl kabul gördüğüyle ilgili pek çok tartışma yapılmış, farklı görüşler ileri sürülmüştür. Günümüzdeki doğası, seyri ve etkileri üzerine de oldukça değişik düşünceler ortaya konmaktadır. Bu düşüncelerin niteliği, dinle barışık olan çevrelerle, barışık olmayan çevreler arasında farklılık arzetmektedir. Yani konu aynı olmasına rağmen, insanların duruşlarına göre yaklaşımı, yorumu veya çözüm önerileri değişebilmektedir. Bu tebliğde öncelikle ateizmin doğası üzerinde durulacak, temel kavramlarına, ilgili genel tartışmalarına işaret edilecek, ateistin bakış açısı anlamaya çalışılacak, sonuçtada günümüzdeki etkileri ve yeni biçimleri değerlendirilmeye gayret edilecektir.İnanmak, özünde, ne kadar sıradan bir olay değilse, ciddi oranda rasyonel, duygusal veya iradi çaba gerektiriyorsa, ateizm de aynı oranda ciddi çabayı isteyen bir durumdur. Her ikisinin de hiç kuşkusuz insan zihninde derin kökleri ve yansımaları bulunmaktadır. Ateizmin de negatif bir tutum olarak inançtan daha sansasyonel, sarsıcı ve tepkisel olduğu açıktır. Günümüzdeki yeni ateizm hareketi de bu sarsıcılığı ve tepkiselliği medya araçları aracılığıyla olanca gücüyle kullanmakta, eski klasik iddiaları güncelleyerek yapılan yayınlar, çeviriler ve panellerle ülkemizde de etkisini artırmaya çalışmaktadır.Ateizm sözcüğü köken olarak dilimize yabancı dilden geçmiş bir kelimedir. Antik Yunanca’da “Tanrı” anlamına gelen “Theos”dan türemiş olan teizm (tanrıcılık) kelimesinin olumsuz (a-teizm) halidir. Kısaca “Tanrıtanımazlık veya inançsızlık” anlamına gelen ateizm bir anlamda mevcut dini inanca veya Tanrı kavramına karşı gelmek, onları kabul etmemek veya reddetmektir. Tabi burada “Tanrıtanımazlık” ile “inançsızlığın” aynı olup olmadığıyla ilgili tartışmalar da söz konusudur. Ancak ateizmin, mevcut Tanrı anlayışını reddin veya dini inanca yapılan eleştirinin de çok ötesinde anlamlar içerdiği açıktır. Arapça’da bu kelimenin karşılığı ilhad anlamına geldiği için eski dilde de Tanrı’ya inanmayanlar için “mülhit”, “zındık” veya “kafir” kelimeleri kullanılmıştır. Ancak bu kelimeler felsefi bir bilinç durumunu ifade etmekten ziyade yargı ifade ettiği için pek kullanılmaaktadır. Nitekim pek çok ateist de kendilerinin dini literatürdeki kelimelerle anılmasına karşıdırlar. Hatta ateist olduğu, ateizmi savunduğu halde ateist etiketini reddeden, toplumsal baskıdan kurtulmak veya gençleri cesaretlendirmek açısından kendisini non-teist olarak adlandıranlar da vardır. Ateizmin, inanmak kadar karmaşık, çok yönlü ve bir o kadar da kişiyi derinden etkileyebilecek duygusal tarafı bulunmaktadır. Dindar açısından ateist olmak, belki inanmaktan çok daha çaba isteyen, kişiyi iç dünyasında alt üst edecek-yıpratıcı bir duruştur. Ancak bir ateist için ise ateizm oldukça kolay, sorunsuz ve cesurca bir adımdır. Ateizm felsefi anlamda, sanıldığının aksine geleneksel dini değerlere karşı basit bir reaksiyon olmayıp, karmaşık bir zihni süreç neticesinde temellendirilmesi gereken ve açıklama zarureti bulunan bir durumdur. Bütün varoluşsal endişeler veya kararlılıklar neticesinde anlamını bulan din ve dini çevreyle duygusal bağların koparılarak atıldığı bir yaşam tarzıdır. İnanandan farklı bir bakış açısı, hatta varlığı açıklama biçimidir. Onu sadece bir tepkiden, karşı çıkıştan, sapıklıktan, sapkınlıktan veya dinsizlikten ibaret görmek hem yanıltıcı olabilecek, hem de konuya hafife almak olacaktır...