ÖRÜMCEK ORMANI (KÜRTÜN) VE ÇEVRESİNDE DENDROKRONOLOJİK ANALİZLER: İLK BULGULAR

Abstract

Ormanlar, karmaşık ekosistemlerdir ve bünyelerinde çok farklı organizmalara ev sahipliği yaparlar. Bu hususta Doğu Karadeniz Bölümünde pek çok orman önemli ve hassas ekosistemlere sahiptir. Bu ormanlar içerisinde yer alan Kürtün Örümcek Ormanları ve çevresi araştırma sahası olarak seçilmiştir. Bu alan Karadeniz Bölgesinin, Doğu Karadeniz Bölümünde yer alır ve Gümüşhane ili, Kürtün ilçesi sınırları içerisinde kalır. Bu çalışmada, Örümcek Ormanları ve çevresindeki konifer ağaçların yıllık halkalarından yararlanarak yöre kronolojileri oluşturulması ve ağaçların radyal büyümesi ile iklim arasındaki ilişkilerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada, araştırma alanının baskın ağaç türleri olan Doğu ladini (Picea orientalis), Doğu Karadeniz göknarı (Abies nordmanniana ssp. nordmanniana) ve sarıçam (Pinus sylvestris) ağaçları örneklenmiştir. Arazi çalışması 2020 yılının Eylül ayında yapılmış ve 5 yörede 65 ağaçtan toplam 130 artım kalemi alınmıştır. Örneklerin enine yüzeyleri zımparalandıktan sonra, 0,01 mm hassasiyetle LINTAB-TSAP Ölçüm Sisteminde ölçülerek eksik ve yalancı halka problemleri giderilmiştir. Daha sonra her bir yıllık halka zaman serisi standardize edilmiş ve ardından otokorelasyondan arındırılmıştır. Sonuç olarak, her bir yöreye ait residual kronolojiler elde edilmiştir. Yöre kronolojileri ile iklim arasındaki ilişkilerin belirlenmesinde korelasyon katsayıları yöntemi kullanılmıştır. İklim verisi olarak 1930-2020 dönemi için Dünya Meteoroloji Organizasyonu (WMO)’ndan saha koordinatlarına göre elde edilen ortalama sıcaklık ve aylık toplam yağış verileri kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre; (1) Elde edilen en uzun yöre kronolojisi 304 yıl ile Örümcek Ormanı (ORU) yöresinden doğu ladini türü için, en kısa yöre kronoloji ise 206 yıl ile Bakacak Tepe (BAK) yöresinden sarıçam türü için oluşturulmuştur (2) Oluşturulan yöre kronolojileri ile iklim verisi arasındaki korelasyon katsayı değerleri, ortalamanın üzerindeki kış dönemi sıcaklıkları ve mayıs yağışlarının ağaç halkası gelişimi üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermiştir. Bu çalışmada sunulan yöre kronolojileri uzunlukları ve iklime duyarlılıkları nedeniyle iklim rökonstrüksiyonları için potansiyel veri kaynağı niteliğindedir. Araştırma sonuçları, iklim değişikliğinin Doğu Karadeniz Bölümü’ndeki ormanlara etkilerinin anlaşılmasına katkı sağlayacaktır.