Türkçede Nesneli Geçişsiz ve Özneli Geçişsiz Eylemlerin Bilişsel İşlemlenme Süreci: Öz İlerlemeli Okuma Çalışması

Abstract

Bu çalışmada Türkçedeki nesneli geçişsiz ve özneli geçişsiz eylemlerin bilişsel işlemleme süreçlerinin öz ilerlemeli okuma yöntemi kullanılarak incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu çerçevede çalışmada nesneli geçişsiz, özneli geçişsiz ve geçişli eylem tiplerinin işlemlenme ve edilgenleşme süreçlerinin yanında öznenin ± canlı olmasının işlemleme sürecinde fark yaratıp yaratmadığı sorgulanmaktadır. Çalışmanın sonuçlarına göre, nesneli geçişsiz eylemler, özneli geçişsiz eylemlerle ve geçişli eylemlerle karşılaştırıldığında daha fazla işlemleme yükü oluşturmaktadır. Özneli geçişsiz eylemlerin ve özneli geçişli eylemlerin işlemlenme süreçleri ise benzerlik göstermektedir. Eylem tiplerinin edilgenleşme süreçlerine odaklanıldığında, katılımcıların hem [-canlı] özneye sahip nesneli geçişsiz eylemlerin edilgen biçimini hem de [+canlı] özneye sahip nesneli geçişsiz eylemlerin edilgen biçimlerini özneli geçişsiz eylemlerin edilgen biçimlerinden daha uzun sürede işlemlemişlerdir. Nesneli geçişsiz eylemin öznesinin canlılığı ile ilgili yapılan analizlerde ise [+canlı] öznenin işlemleme süresini uzatığı görülmektedir. Sonuçlar Perlmutter’in (1978) nesneli geçişsiz ve özneli geçişsiz eylemler arasındaki ayrıma ilişkin ortaya koyduğu Geçişsizlik Varsayımının geçerli olduğunu göstermektedir.