Bir Yeniden Yazım Örneği Olarak Frankenstein

Abstract

Yeniden yazım farklı alanlarda “metinlerarasılık” (intertextuality), “metinselaşkınlık” (hypertextuality), “uyarlama” (adaptation) gibi kavramlarla ilişkilendirilerek ele alındığı kadar, çeviribilim alanında da incelenen ve daha çok “dillerarası çeviri” (interlingual translation) bağlamında değerlendirilen bir kavramdır. Yeniden yazımı tüm bu farklı boyutlarıyla çeviribilim alanında irdelemeyi amaçlayan bu çalışmada beş farklı yeniden yazım örneği sunması bakımından bütünce olarak İngiliz yazar Mary Shelley’nin Frankenstein ya da Modern Prometheus eserinden yararlanılmıştır. Bu bütüncenin sağladığı farklı yeniden yazım biçimlerine değinildikten sonra, ilk kez 1818’de basılan Frankenstein’ın kendi yazarı tarafından yeniden yazılmış 1831 versiyonu André Lefevere’in “yeniden yazım” üzerine yaptığı çalışmalar ışığında “ideolojik” bir yeniden yazım olarak değerlendirilmiştir. Bu ideolojik yeniden yazımın izleri önce yazarın biyografisinde sürülmüş, daha sonra Frankenstein’ın 1818 ve 1831 metinleri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Bütüncedeki metinsel ve söylemsel verilerden yola çıkarak tematik açıklamalarla yeniden yazımın ardındaki bireysel ve toplumsal ideolojiyi betimleyen bir çözümleme gerçekleştirilmiştir. Bu incelemenin sonucunda Frankenstein’ın 1831’deki yeniden yazımı, Mary Shelley’nin “yazar imgesinin yeniden yazımı” olarak ele alınmıştır. Bir metnin aynı yazar tarafından yeniden yazıldığı örneklerde bir imge kurgulama aracı ya da bir ideolojileştirme işlemi olarak görülebilecek yeniden yazımlar “yazarın imgesinin yeniden yazımı” olarak değerlendirilmiştir.