Çeviride Başvurulan Biçem Kılavuzları

Abstract

Günümüzün dijitalleşen dünyasında çevirmenlik mekândan ve zamandan bağımsız yapılabilen bir meslek haline gelmiştir. Çeviri işletmeleri, az sayıdaki kadrolu çevirmenlerinin yanı sıra çok sayıda serbest çevirmenle uzaktan çalışmaktadır. Böylelikle bir çeviri projesinde görev alan çevirmenlerin çoğu zaman farklı fiziksel ortamlarda ve birbirleriyle herhangi bir biçimde iletişim kurmadan çalıştıkları görülmektedir. Birden fazla çevirmenin görev aldığı çeviri projelerinde çevirmenler arasında dil ve biçem birliğini sağlamak için kullanılan bazı referans materyaller vardır. Bunlar çeviri talimatları, terim listeleri, koşut metinler, çeviri ve terim bellekleri ve biçem kılavuzlarıdır. Biçem kılavuzları diğer adıyla stil kılavuzlarının kullanımı çeviri işleriyle sınırlı değildir. Metin oluşturma etkinliğinin gerçekleştirildiği gazete, dergi yayıncılığı, web sitesi içeriği geliştirme, dokümantasyon, yazılım geliştirme, reklamcılık gibi pek çok alanda çalışan içerik geliştiricileri kullanacakları dil, biçem ve metnin görsel olarak düzenlenişi konularında yönlendirmek ve tutarlı kararlar almalarını sağlamak amacıyla biçem kılavuzları kullanılmaktadır. Bu çalışma çeviride kullanılan biçem kılavuzlarıyla sınırlandırılmıştır. Çeviri bağlamında biçem kıla-vuzu çevrilen metinlerde dilsel ve görsel tutarlılığı sağlamak amacıyla hazırlanan kılavuz olarak tanımlanabilir. Biçem kılavuzlarının çeviri endüstrisinde kullanımı oldukça yaygın olmasına karşın konu çeviribilim literatüründe pek fazla yer bulmamıştır. Özellikle Türkçe çeviribilim literatürü ele alındığında birkaç yayın dışında terimin kullanımına rastlan-mamıştır. Tarama Google Akademik’te biçem kılavuzu, stil kılavuzu, biçim kılavuzu olarak terimin olası üç farklı kullanımı ile yapılmıştır. Bu bildiride çeviride başvurulan biçem kılavuzları üzerine betimleyici bir çalışma sunulacaktır. Bunun için internetten ulaşı-lan iki biçem kılavuzu incelenmiştir. Bunlar Türkiye Cumhuriyeti Avrupa Birliği Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan AB Mevzuatı Çeviri Rehberi ve Microsoft tarafından hazır-lanmış olan Turkish Style Guide’dır. Özellikle bu iki kılavuzun seçilmesinin nedenleri her ikisinin de Türkçe’ye yapılacak çeviriler için ve çeviri faaliyetiyle oldukça yoğun ilgilenen ve bu konuda kurumsallaşmaya gitmiş yapılar tarafından hazırlanmış olmalarıdır. Kılavuzların kapsam ve içerikleri incelenip betimlenmiştir. Bu çalışmanın çeviribilime iki açıdan katkı sağlayabileceği düşünülmektedir. Çeviribilim araştırmacılarını bu konuda yeni çalışmalar yapmaya teşvik edebilir ve çeviri eğitiminde eğitim materyali olarak biçem kılavuzlarının kullanımının yaygınlaşmasını sağlayabilir. Çeviri uygulamasına katkısı ise biçem kılavuzu hazırlayan çevirmenler ve çeviri işletmelerin bilgi birikimine katkıda bulunabilir.