Biyoçeşitlilik İndisleri Kullanılarak Öncelikli Koruma Alanı Seçimine Bir Örnek: Kargı Çayı ve Karpuz Çayı Vadileri (Akdeniz Bölgesi-Türkiye)

Abstract

Biyoçeşitlilik kavramı ilk ortaya çıktığından beri çeşitli yaklaşım ve metotlarla açıklanmaya çalışılmıştır. Türkiye’de bitki tür çeşitliliği ve endemizm oranının yüksek olduğu belirli alanlarda biyoçeşitliliğin korunması ve sürdürülebilir bir şekilde yönetilmesi oldukça önemlidir. Biyoçeşitliliğin farklı ölçeklerde belirlenmesi, korumaya yönelik tedbirler alınmadan önce atılacak en önemli adımlardan birisidir. Özellikle Akdeniz Bölgesi’nde bitki türleri birçok farklı etmen sebebiyle tehlike altındadır. Bu tehditler karşısında tür çeşitliliğinin daha zengin olduğu alanlara odaklanıp koruma önceliğinin bu bölgelere verilmesi faydalı bir girişim olacaktır. Bu çalışmada Akdeniz Bölgesi’nde iki akarsu vadisinde (Kargı Çayı vadisi ve Karpuz Çayı vadisi) aynı fenolojik dönemde yapılan arazi çalışmalarıyla toplanan veri kullanılarak, bitki tür çeşitliliği alfa (α) ve beta (β) biyoçeşitlilik indisleriyle hesaplanmıştır. Alfa tür çeşitliliği için Shannon-Wiener indisi (αH), beta çeşitlilik için ise Whittaker’ın beta çeşitlilik (βw) indisi kullanılmıştır. Karpuz Çayı’nda alfa çeşitliliğin en az olduğu alanlar akarsuyun kaynak çevresi ve üst çığırı, en fazla olduğu alanlar alt ve orta çığırdır. Beta çeşitlilik ise üst çığırda yüksek, antropojenik faaliyetlerin hakim olduğu alt ve orta kesimlerde düşüktür. Kargı Çayı’nda alfa ve beta çeşitlilik orta kesimde az, yukarı ve aşağı çığırlarda fazladır. İki vadinin bitki çeşitliliği Whittaker’ın gama çeşitlilik (γ) indisi kullanılarak karşılaştırılmış ve Kargı Çayı vadisi korumada öncelikli alan olarak belirlenmiştir. Anahtar kelimeler: Alfa, beta ve gama çeşitlilik indisi, Anadolu, bitki çeşitliliği